Έργα εικαστικών μας καλλιτεχνών ταξίδεψαν, παρουσιάστηκαν και παρουσιάζονται στο πλαίσιο της γαλλικής προεδρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση στη Γαλλία. Γεγονός με τις δικές του συνιστώσες και παραμέτρους, γιατί πέρα απ’ το ότι η τέχνη συνιστά ισχυρό δίαυλο αλληλογνωριμίας ανάμεσα σε χώρες και λαούς, η Κύπρος έχει να αναδείξει και έργο αξιόλογο, κι έχει και έναν ιδιαίτερο λόγο να θέλει να μιλήσει μέσα από την τέχνη της για το πρόβλημα που μας ταλανίζει εδώ και 34 χρόνια.
Το έργο της εικαστικού μας Λίας Λαπίθη που επιλέχθηκε από τη Γαλλία για να παρουσιαστεί στην έκθεση, με τίτλο «Dans la nuit, des images, Cr?ation num?rique en Europe», που θα πραγματοποιηθεί στο Grand Palais στο Παρίσι, επ’ ευκαιρία του τέλους της Γαλλικής Προεδρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει άμεση σχέση με την Κύπρο και το πρόβλημά της. Με τον τίτλο «Ηλεκτρισμός», στο βίντεό της παρελαύνει η φωτισμένη κάθε βράδυ τουρκική σημαία, χαραγμένη στην καρδιά του Πενταδάχτυλου, αφήνοντας τις δικές μας ψυχές στο σκοτάδι. Μια εξερεύνηση της χρήσης των ηλεκτρικών λαμπτήρων με σκοπό τη δημιουργία ενός νυκτερινού θεάματος με τη φωταγώγηση της σημαίας στα κατεχόμενα. Κι ένα σχόλιο σχετικά με τη χρήση δωρεάν ηλεκτρικού ρεύματος στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου.
Η έκθεση γίνεται στο πλαίσιο της λήξης της προεδρίας της Γαλλίας και τα εγκαίνια θα κάνει ο πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί. Το έργο της είναι ανάμεσα σε άλλα σημαντικών καλλιτεχνών, όπως του Μπιλ Βιόλα (ΗΠΑ), Kentridge William (Νότιο Αφρική), Nam June Paϊk (Κορέα) και άλλων. Επιμελητής της έκθεσης ο Alain Fleischer και Οργανωτής ο Le Fresnoy.
Έργο της Λίας Λαπίθη βρίσκεται και στο Κέντρο Ζορζ Πομπιντού, με τίτλο «Ελιές τσακιστές». Άλλα βίντεο, όπως «Να μείνω ή να φύγω τώρα;» και «Τα κουνέλια δεν έχουν μνήμη», κ.τ.λ., έχουν προβληθεί στο πλαίσιο των προβολών Link/Unlink στο Φεστιβάλ Rencontres Internationales. Mαζί με τον «Ηλεκτρισμό» και τις «Ελιές» συγκροτούν μέρος μιας σειράς από τέσσερα αλληλένδετα βίντεο για τη σύγχρονη Κύπρο. Στην τετραλογία αυτή το κείμενο ταλαντεύεται κάπου μεταξύ αφηγηματικής πολιτικής, ντοκιμαντέρ αρχείου και πειραματικού βίντεο.
«Αναζητώ την ταυτότητά μου»
ΑΠΟ την κατεχόμενη Λάπηθο, πρόσφυγας κι η ίδια, η Λία Λαπίθη Σουκιούρογλου θα πει: «Είμαι απόφοιτος Σχολής Καλών Τεχνών, άρα προέρχομαι από καλλιτεχνικό υπόβαθρο. Ως καλλιτέχνης, πάντοτε πειραματιζόμουν με διαφορετικά μέσα, και η video art είναι μια άλλη μορφή έκφρασης που χρησιμοποιώ. Συχνά αυτά τα βίντεο ενσωματώνονται στις διάφορες κατασκευές μου».
Και σε πρόσφατη συνέντευξη, σε ερώτηση αν θεωρεί τα βίντεο αυτά περισσότερο καλλιτεχνικές η πολιτικές πράξεις, απάντησε: «Πιστεύω ότι η τέχνη είναι από μόνη της μια πολιτική πράξη. Η δική μου τέχνη έχει να κάνει με τα προσωπικά βιώματά μου, αυτά που ζω καθημερινά σε αυτό τον κόσμο. Προσπαθώ να τα δείξω με σύγχρονο τρόπο, αναζητώντας νέα μέσα να διηγηθώ μια αιώνια ιστορία εποχών διχοτόμησης, εδαφικών ανησυχιών, πολέμου, συγκρούσεων… Αυτήν τη στιγμή ασχολούμαι με ένα έργο όπου αναζητώ την ταυτότητά μου. Όταν με ρωτάνε τι είμαι, τι απαντώ; Κύπρια; Ελληνοκύπρια; Ελληνίδα; Ναι, υπάρχει κάποια σχιζοφρένεια όταν ζεις εδώ σε καιρούς διχοτόμησης, και πολλές φορές επιλέγω οποιαδήποτε από τις πιο πάνω απαντήσεις, ανάλογα με το ποιος και πόσο θέλω να με αγαπήσει ή να με μισήσει!
Ένα εξαιρετικά προκλητικό θέαμα
ΞΕΚΙΝΑ με τη μουσική του Νάσου Παναγιώτου «Βουνό μου Πενταδάκτυλε», συνεχίζει με τους ήχους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και καταλήγει με ένα οθωμανικό στρατιωτικό εμβατήριο. Ένα πειραματικό βίντεο/ντοκιμαντέρ των διαφορετικών ταυτοτήτων του νησιού, εμποτισμένων με τη δική μου προσωπική θλίψη και το σκεπτικισμό μου. Η τελευταία φορά που αισθάνθηκα λύπη ήταν όταν τοποθετήθηκε η μεγαλύτερη σημαία στον κόσμο, μεγέθους 1000 μέτρων, στην πίσω αυλή μου. Η σημαία βρίσκεται στη βόρεια οροσειρά του Πενταδακτύλου, είναι η εθνική σημαία της Τουρκίας και από κάτω υπάρχει η επιγραφή «τόσο ευτυχισμένος που είμαι Τούρκος» και με αντίστροφα χρώματα εμφανίζεται η σημαία της «Τουρκο-Κυπριακής Δημοκρατίας». Αυτή η σημαία φωταγωγείται κάθε βράδυ στις 8, παραμένει φωταγωγημένη όλη νύχτα και είναι ένα εξαιρετικά προκλητικό θέαμα ενόσω το κυπριακό πρόβλημα παραμένει άλυτο.
Από το 1963 μέχρι το 1974 παραχωρείτο δωρεάν ηλεκτρικό ρεύμα στους Τουρκοκύπριους. Αυτό συνεχίστηκε και μετά την τουρκική εισβολή του 1974 με κόστος 343 εκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ, παρόλο που εκτός από τους Τουρκοκύπριους καταναλωτές περιλαμβάνονται επίσης και οι τουρκικές κατοχικές δυνάμεις. Οι κυπριακές Αρχές εξακολουθούν να καλύπτουν τις ενεργειακές ανάγκες όταν χρειάζονται, των κατεχόμενων περιοχών και του στρατού τους.
Η ίδια η δημιουργός του θα πει: «Αντλώ την έμπνευση ή την ''έκρηξη'' συχνά μέσα από αλλοπρόσαλλα, αντιφατικά και αντιθετικά μηνύματα, τα οποία λαμβάνω ζώντας εδώ. Τότε νιώθω ότι κάνω τα καλύτερά μου έργα. Για παράδειγμα, στον ''Ηλεκτρισμό'', είναι με το έτερό μας ήμισυ, τον ''εχθρό'' μας (δηλαδή τις τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις) ή με τους συμπατριώτες μας τους Τουρκοκύπριους που θέλουμε να μοιραστούμε πόρους. Το αποτέλεσμα που βλέπει ο κόσμος είναι η φωταγώγηση της σημαίας τους (που μπήκε στο Βιβλίο Ρεκόρ Γκίνες ως η μεγαλύτερη σημαία στον κόσμο), ένα σύμβολο της αναγκαστικής διαίρεσης, που φωτίζει την κατεχόμενη οροσειρά. Πρόθεσή μας ήταν να κάνουμε ένα πράγμα (να χορηγήσουμε ηλεκτρικό ρεύμα για ανθρωπιστικούς λόγους), πράγμα που οδήγησε στη χρήση ηλεκτρισμού για τη φωταγώγηση αυτού του συμβόλου καθώς και του στρατού κατοχής. Η τελική υλοποίηση ήταν εντελώς διαφορετική και σύμφωνα με την αντίληψη όλων των κομμάτων απείχε πολύ από την αρχική πρόθεση. Η ζωή είναι γεμάτη αντιφάσεις, ζούμε σε γκρίζες ζώνες».
